Определување на нивото на квалификациите во траење од 4 години во стручното образование и обука
Во рамки на процесот на референцирање на МРК во однос на ЕРК на 17 и 18 декември 2015 година во организација на Министерството за образование и наука и Европската фондација за обука/ ЕТФ се одржа работилница на тема: Анализа на квалификации и развој на влезни материјали за методологијата за утврдување на нивоата на квалификации.
На првиот дел од работилницата учествуваа работодавачи, наставници од средните стручни училишта, претставници од Високото образование, претставници од Центарот за стручно образование и обука, Агенцијата за вработување и Министерството за образование и наука. Работилницата претставуваше продолжување на започнатите активности за определување на нивоата во МРК на 3 квалификации во траење од 4 години во стручното образование и обука, користејќи Клучни резултати од учењето и изготвување на заеднички пристап кон Методологијата за определување на нивоата.
На работилницата беа презентирани елементите на методологијата за определување на нивоата на квалификации и фазите во процесот: минимални услови за определување на нивоата, компетенции на експертите за определување на нивоата, бројот на експертите, организирање на процесот како и презентирање на резултатите.
На вториот дел од работилницата присуствуваше поширока група на учесници: претставници на работодавачите, организации на работодавачи, претставници на средните стручни училишта, високото образование, Центарот за стручно образование и обука, Министерството за образование и наука и Агенцијата за вработување. Присутните беа запознати со политиките што се засноваат врз квалификации во Република Македонија, концептот на рамка на квалификации , процесот на референцирање и самореференцирање и определување на нивоата засновани на концептот на резултати на учење и клучни резултати на учење.
Работилницата беше водена од ЕТФ експертите Едуарда- Кастел Бранко и Војчех Стечли.
Заменик директорот на ЦСОО, Роберт Горгиев, Нада Стоименова од МОН, Бранко Алексовски, Ардијана Палоши, Лепа Трпческа, Елизабета Радановиќ- Јовановска и Чедомир Димовски од ЦСОО, со своето поздравно обраќање, презентирање, водење и модерирање на работилницата придонесоа за успешно спроведување на зацртаните цели на работилницата.
Работилници за развивање на квалификации
Во периодот од 26-28 јули 2014 година во просториите на Британскиот Совет се одржаа работилници за развивање на квалификации и спроведување на Законот за Национална рамка на квалификации во Македонија од страна на консултантот од Велика Британија, Стефан Џон.
Работилниците беа наменети за претставници од Министерството за образование и наука на Република Македонија, Министерството за труд и социјална политика, Центарот за стручно образование и обука, Биро за развој на образование, Центарот за образование на возрасни, Агенцијата за вработување и други чинители вклучени во овој процес. На работилниците беа презентирани и искуствата од Велика Британија и се даде акцент и на градењето на локалните капацитети кои ќе овозможат функционирање на целиот систем на Националната рамка на квалификации во Република Македонија.
Референцирање на Македонската рамка на квалификации со европската рамка на квалификации – Подршка на ЕТФ
Искуствата со развојот на Националната рамка на квалификации покажаа дека тоа е долгорочен процес, дека тоа е процес на учење, процес на експертиза, како национална, така и меѓународна, и соработка на сите заинтересирани страни. По усвојувањето на Законот за Националната рамка за квалификации, во овој период започнува и процесот на референцирање/упатување на Македонската рамка на квалификации со Европската рамка на квалификации. Упатувањето може да има големо влијание на системот за квалификации во земјата, вклучувајќи го и обезбедувањето на квалитет, вработливоста и социјалната интеграција на оние што учат и работниците во целото општество и ќе придонесе за јакнење на процесот на партнерство, на национално, регионално и меѓународно ниво.
Процесот на упатување започнува со поготовка на Национален извештај за референцирање од страна на работна група за подготовка на извештајот и спроведување на целиот процес согласно критериумите утврдени од ЕУ. За таа цел на 22 и 23 мај во Скопје се одржа првата работилница со преставници од МОН, МТСП, Центарот за стручно образование и обука, Центарот за образование на возрасни, преставници од универзитетите, организацијата на работодавачи, коморите, агенцијата за вработубање и др. Работилницата беше организирана со подршка на Европската тренинг фондација и Британскиот Совет и во неа учествуваа експертите проф. Миле Џелалија од Хрватска и Едварда Кастел Бранко од ЕТФ.
На работилницата се изготви Патоказ за упатувања кон ЕРК и беа прецизирани главните цели, временска рамка, одговорности, услови, ресурси, а беа опфатени и темите:
1. Упатување на ЕРК: од критериуми и процедури до практична имплементација. Водење на процесот. Случаи и примери
2. Мапирање на квалификациите во Македонија: започнување со пристапот и методот; можности и предизвици за имплементација на НРК и придонес од упатувањето кон ЕРК
3. Раководење на квалификациите и рамката за квалификации: улоги, фунцкии, видови, примери. Фокус на обезбедување квалитет
Извештајот за референцирање на МРК ке биде предмет на разгледување и прифаќање од Советодавната група на ЕУ надлежна за квалификациите во чија работа Република Македонија активно учествува со свој претставник. Усвојувањето на нашиот извештај ќе значи дека квалификациите кои се издаваат во Република Македонија се меѓународно препознатливии и со тоа претставуваат сигурност како за идните инвеститори во Република Македонија, така за појдовната и дојдовната мобилност на работната сила.
Процесот на референцирање ќе биде подржан од ЕТФ, додека Британскои Совет ќе даде поддршка на имплементацијата на законската рамка за НРК и ЕРК.
Решение – Референцирање на НРК
Јавна расправа за документот за МРК
Министерството за образование и наука, на 09 април 2013 година во просториите на Стопанската комора на Македонија, одржа јавна расправа за изработенот документ ,,Македонска рамка на квалификации – појдовни основи“ каде е даден концептот, структурата на рамката и структурата на раководење и спроведување на Македонската рамка на квалификации.
Образованието и обуката имаат клучна улога во развојот и промоцијата на општеството кое е засновано на знаење, конкурентност и иновативност како можност да одговори на предизвиците на што ги носат процесите на глобализацијата. Националната рамка на квалификации е основа за државите да го подготват системот на образование и обука за иднината, според општествените и економските потреби на пазарот на трудот. Во таа насока Република Македонија презеде активности да изготви своја рамка на квалификации, која нуди можност за стекнување вештини и компетенции, можност за мобилност на учесниците во процесот на образование и обуката и на работниците и на бизнисите да оперираат во уште по глобални пазари и дијалог и соработка меѓу различните образовни сектори, но и меѓу образованието и работата.
На дебатата присуствуваше и министерот за образование и наука, м-р Панче Кралев, кој истакна дека донесувањето на документот ќе значи олеснување на признавање на резултатите од учењето, обезбедување мобилност на учениците, студентите и работната сила на национално и меѓународно ниво, создавање единствен систем за управување со квалитет и изедначување на квалитетот на програмите и понудувачите на услуги. Искуствата со развојот на Националната рамка на квалификации покажа дека тоа е долгорочен процес, дека тоа е процес на учење, процес на експертиза, како национална, така и меѓународна, и соработка на сите заинтересирани страни. Процесот на изработка на Македонската рамка на квалификации, внесена во документот ,,Македонската рамка на квалификации – појдовни основи“ започна со изработка на Национална рамка на високообразовните квалификации во 2010 година и со измените на Законот за високо образование во 2011 год.
– Република Македонија повеќе од една деценија спроведува реформи во образованието и науката. И понатаму како предизвик остануваат усогласувањето на образованието, обуката и пазарот на трудот, вработувањето на младите, преквалификацијата на возрасните и обезбедување квалитет, социјална инклузија и еднаквост на сите, рече министерот за образование и наука, Панче Кралев.
Денешната дебата и сите наредни активности во однос на „Македонска рамка на квалификации – појдовни основи“ го ставаат образованието и обуката во контекст на пазарот на труд и вработувањето, но исто така и во контекст на развојот на секторите на квалификации, клучните компетенции, формалното и неформалното и информалното учење и нивното препознавање, претприемништвото и иновациите, додаде Кралев.
На дебатата беше истакнато дека од голема важност за развој на Националната рамка на квалификации беше учеството во претходните иницијативи и проекти на Европската трениг фондација (ETF), КАРДС (CARDS) и ЕУ Проектот за доживотно учење. Преку нив се јакнеа капацитетите на човечките ресурси и се овозможи учењето за политиките во образованието да се претвори во практика.
Посебен акцент беше ставен на учеството и улогата на чинителите во Националната рамка на квалификации затоа што во квалификациите мора сите да имаат доверба, како и на важноста Македонската рамка на квалификации мора да биде во корелација со Европската рамка на квалификации. Учењето од други добри практики е корисно и таа не може да се развива во изолација од другите рамки, но Националната рамка мора да се развива и поврзува со нашиот систем на образование и обука и со структурата на домашните институции што ќе бара реорганизирање и давање нови надлежности на постоечките институции, креирање нови тела, планирање дополнителни финансиски средства и развој на човечки ресурси, измени и дополнувања на постоечките закони и подзаконски акти и носење нов Закон за Национална рамка на квалификации.
На дебатата се заклучи дека Македонската рамка на квалификации ќе придонесе за јакнење на процесот на партнерство, на национално, регионално и меѓународно ниво, правци за реформи во образованието и обуката и имплементацијата на неодамна презентираните:
– Стратегијата за стручно образование и обука во контекст на доживотно учење 2013-2020;
– Стратегијата за претприемничко образование;
– Стратегијата за иновации
НАЦРТ ДОКУМЕНТ
МАКЕДОНСКАТА РАМКА НА КВАЛИФИКАЦИИ
– појдовни основи –
Продолжува работата за изготвување на НРК
Со формирање на работна група за НРК од страна на министерот за образование и наука продолжи започнатата работа за изготвување на Националната рамка на квалификации. Работната група е составена од преставници на повеќе институции и организации кои се дирекно засегнати од изготвувањето и донесувањето на НРК.
Македонска рамка на квалификации претставува инструмент кој овозможува класификација, споредување, развој и разбирање на квалификациите. Ја покажува јасната врска помеѓу различните видови и нивоа и овозможува јасен преглед на начинот на стекнување на квалификациите со цел да се задоволат потребите на пазарот на трудот и на општеството, да се поддржи доживотното учење и да се овозможи мобилност за учење и работење. Македонска рамка на квалификации ја гледаме и како можност за реформи на системот за образование и обука, земајќи ја како референтна точка за реформи.
Првичната идеа за развој на Националната рамка на квалификации започна во 2002 година во рамките на Проектот Програма за стручно образование и обука Втора фаза Contract No.02-0003 Second Phase (CARDS), во кој беше развиен Концепт за систем за стручни квалификации за Република Македонија. Концептот беше подготвен од г-дин David Handley, експерт од Велика Британија во соработка со членовите на двете подгрупи за национални стандарди за квалификации и за оценување. Со проектот беа изготвени 5 стан¬дарди и 5 квалификации во 4 приоритетни сектори: машински, елект¬ро¬тех¬нички, здравствен и економски.
Сo CARDS проектот за доживотно учење Техничка подршка на Министерството за образование и наука за доживотно учење беше развиен документот Појдовни основи за Национална рамка на квалификации за доживотно учење. Документот беше изготвен врз основа на Европската рамка на квалификации, Копенхашката декларација и Болоњската декларација.
Решение за формирање на Комисија за изготвување на Националната рамка за квалификации
Регионална конференција Даниловград 2012
Во организација на Европската Комисија, на 07 март 2012 година, во Даниловград, Црна Гора, се одржа Регионалната конференција за образование и вештини на свое обраќање имаше и министерот за образование и наука Панче Кралев. Во своето обраќање, министерот Кралев се осврна на реформите во образованието кои се превземаат во Република Македонија со посебен акцент на Националната рамка на квалификации.
Како земја кандидат за ЕУ, Република Македонија го разви образовниот систем според Стретешките насоки на Европа, кои се однесуваат на обезбедување на квалитет и достапност до различните форми на образование до сите граѓани. Република Македонија, прави напори и спроведува реформи на сите нивоа од образовниот систем, започнувајќи од предучилишно образование, продолжувајќи во основното и средното, вклучувајќи го стручното образование и обука, високото како и образованието на возрасните, истакна министерот Кралев.
На крајот во обраќањето министерот Кралев потенцира дека во процесот на развој на рамката на квалификации, беа вклучени државните и приватни универзитети, студентите, Одборот за акредитација и евалуација на високото образование, Министерството за труд и социјална политика, стопанските комори, синдикатите и други, се со цел зголемување на транспарентност на самиот процес и можност за зајакнување на дијалогот и довербата меѓу деловниот, академскиот сектор и националните авторитети.
Како резултати на партиципативниот процес, Рамката беше воспоставена со Уредба за националната рамка за квалификации во високото образование, усвоена од страна на Владата на Република Македонија во 2010 година.
На конференцијата присуствуваа министри и државни секретари од Србија, Хрватска, Албанија, Косово, Босна и Херцеговина и од земјата домаќин Црна Гора, како и високи претставници од ЕУ предводени од г-динот Јан Трушчински, генерален директор на Генералниот директорат за образование и култура на Европската Комисија.
Донесена уредбата за високообразовните квалификации
Создавањето на конкурентен европски економски простор бара мобилност на компетенциите и нивно јасно препознавање и користење од страна на поединците, од работодавачите и од целата општествена заедница. Тоа, покрај другото, бара и воспоставување на нов европски систем на вредности, нов однос кон образованието кој ќе биде широко прифатлив за земјите членки на ЕУ, како и за земјите кои сакаат да се приклучат на европското семејство. Како резултат на тоа, во април 2008 година, Европскиот парламент и Советот на ЕУ ја усвоија Европската рамка на квалификации, како заедничка референтна европска рамка.
Сфаќајќи го значењето на наведениот европски документ, Република Македонија презеде одредени активности со цел да изготви рамка на квалификации, заснована на Европската рамка.
Во рамките на Темпус проектот беше дизајнирана Националната рамка за високообразовните квалификации преку прифатени нивоа, а Владата на Република Македонија, на седницата одржана на 17. 11. 2010 година, ја донесе Уредбата за Националната рамка за високообразовните квалификации.
Во НРВОК опфатени се V, VI, VII и VIII ниво, а резултатите од учењето може да се измерат и поврзат едни со други на кохерентен начин. Во рамката има и поднивоа VA, VIA и Б и VIIA и Б ниво. VA ги опфаќа кратките Болоњски циклуси, VI А и Б додипломските студии, VII А и Б магистерските и VIII докторските студии. Секое ниво има по пет описа согласно Болоњската декларација во смисла на знаења и разбирање, примена на знаењето и разбирањето, способност за проценка, комуникациски вештини и вештини на учење.
Истата ги дефинира односите меѓу сите дипломи што се стекнуваат во процесот на високото образовние и обуките во Македонија.
Националната рамка на високообразовните квалификации на прво место ги ставa потребите на студентите и треба да обезбеди поддршка на националната цел за „општество на доживотно учење“. Таа ќе придонесе за целосен личен развој на секој студент и социјален и економски развој на нацијата во целост.
Национална рамка за високообразо
Уредба за Националната рамка на високообразовните квалификации за РМ – ВОДИЧ
