Конференцијата „Организирани за подобри квалификации“ во Брисел, Кралство Белгија
На 23-ти и 24-ти ноември 2016 во Брисел, Кралство Белгија, Наташа Јаневска, Државен советник, Аспасија Хаџишче, советник и Борчо Алексов, Помошник раководител за високо образование и член на Советодавната група за Европската рамка на квалификации, учествуваа како панелисти на конференцијата „Организирани за подобри квалификации“ во организација на Европската фондација за обуки (ETF).
Инспирацијата за Конференцијата се темели на неодамнешната студија за напредокот во спроведувањето на националните рамки за квалификации и потешкотиите со кои се соочуваат земјите на тој пат. Заради обезбедување услови за што подобри квалификации на граѓаните, Европската фондација за обуки (ETF) обезбеди средба на која сите партнери од различни земји ги разгледаа можностите за забрзување на овој процес со фокусирање на четирите носечки активности: законодавството, вклученоста на партнерите, улогата и функцијата на надлежните органи како и прашањата за обезбедување на квалитетот на квалификациите.
Претставникот на Министерството за образование, Борчо Алексов беше поканет, во својство на говорник, на работилницата посветена на законодавството, односно прописите за Националните рамки за квалификации со што уште еднаш од страна на Европската фондација за обуки (ETF) на Република Македонија и беше укажана голема чест како на земја кадешто посветено се работи на Македонската рамка за квалификации. Повеќе корисни материјали, алатки, филмови, блог, и резултати од расправите и стручни согледувања од конференцијата се достапни на интернет страниците: www.qualificationsplatform и www.etfqual.eu.
Работилници за членовите на Националниот Одбор за МРК
Националниот Одбор за МРК ја одржа втората седница на која го донесе Деловникот за работа на Одборот и дискутираше за прашања поврзани со МРК. Утврдувањето на критериуми за избор на членови на Секторските комисии беше едно од прашањата кои треба да се решат, бидејќи согласно Законот за НРК, Секторските Комисии, потребно е да се формираат во тек од 6 месеци по формирање на Одборот, како и појаснување на употребата на терминологијата „образовни“ и „стручни“ квалификации. Воведувањето на нов термин со кој би се определиле кои се „целосни“, а кои „делумни“ квалификации, исто така беше една од темите на кои се дискутираше, бидејќи и двете квалификации се потребни за пазарот на труд и обезбедување и надзорот на квалитетот во неформалното стекнување на квалификации. На состанокот се отвори и расправа за Стандардите за занимања и стандардите за квалификации, односно за кои видови квалификации ќе биде задолжително изготвувањето на стандард за занимање/квалификација. а за кои нема да биде нужно и која ќе биде постапката за одобрување на високообразовните квалификации, дали има потреба од формирање на посебни Секторски комисии за овој вид на квалификации и врската на Националниот Одбор за МРК со Одборот за акредитација и евалуација на високото образование.
Како дилема остана да се размисли дали професионалните квалификации треба да бидат вклучени во регистарот на квалификации.
По однос на наведените прашања, Националниот Одбор во периодот кој следи но најмногу за два месеци ќе изгради ставови и тие ќе бидат преточени и усогласени со политиките на рамката за квалификација како и во прописите кои ќе се носат. За таа цел потребно е искористување на потенцијалите кои се нудат преку присуството на странските стручњаци од расположливите проекти и соработки, сознанијата и другите видови на соработка.
На седницата г-ѓа Аспасија Хаџишче и г-ѓа Нада Стоименова, членови на основната група за изработка на Извештајот за поврзување на македонската рамка за квалификации со европската, имаа презентација за прифаќањето на Извештајот за поврзување на Македонската рамка за квалификации со Европската рамка за квалификации од страна на Советодавната група за Европска рамка на квалификации при Европската комисија и за коментарите и заклучоците за превземање на соодветни дејства кои се во надлежност на Националниот Одбор за МРК, а г-ѓа Беата Балинска, постојан твининг советник на земјата-членка, имаше презентација за тековните и претстојните активности од ИПА твининг проектот за “Понатамошно унапредување на системот за развој и имплементација на Националната рамка на квалификации” МК 13 ИБ СО 02 15 и за одржаните обуки во негови рамки, нивната полезност и примена како и понатамошните потреби.
Усвоена е Македонската рамка на квалификации
Zakon_za_nacionalna_ramka_2013
Македонска рамка на квалификации
Собранието на Република Македонија на 72 седница, одржана на 23.09.2013 год. ја усвои Македонската рамка на квалификации и Законот за националната рамка за квалификации.
Донесувањето на Македонската рамка на квалификации претставува важен сегмент во процесот на реформи што ги презема Република Македонија во образованиот систем. Истовремено Р.Македонија прави напори да се доближи и до европскиот систем на вредности, кој ќе овозможи поголема мобилност, како на полето на образованието, така и на полето на пазарот на трудот.
Македонската рамка на квалификации ги опфаќа сите нивоа на квалификации кои може да се стекнат низ сите видови на образование и обука (формално и неформално образование) што овозможува тесна врска помеѓу образованието и обуката и пазарот на трудот.
Со имплементирањето на Македонската рамка на квалификации ќе се овозможи лесна препознатливност на постоечките, и новите квалификации, од сите нивоа, од страна на работодавачите во земјава и во странство. Со тоа ќе се овозможи поголема вработливост на пазарот на трудот.
Рамката има 8 нивоа и описи за секое ниво. Со описите се одредува нивото на комплексноста на знаењата, вештините и компетенциите. Описите на квалификациите се засноваат на резултати на учење и претставуваат збир на сертифицирани и документирани резултати на учење (знаења, вештини и компетенции) во согласност со дадени стандарди, без оглед на тоа како и каде се стекнати.
Таа истовремено е инструмент за комуникација помеѓу различни делови од системот на образование и обука и помеѓу заитересираните страни корисници на истата (институции, ученици, студенти, наставници, родители, работодавачи, понудувачи на обуки, креатори на политики, комори, организација на работодавачи и сл.)
Но, како значаен придонес е систематско вклучување на работодавачите во образовниот прoцес, со што ќе се зголеми релевантноста на сите видови квалификации, кон потребите на бизнисите.
Туризам и угостителство во процесот на спроведување на НРК
Koristenje na kvalifikaciite turizam BA (1)
NRK_Uloga na socijalnite partneri_NJ
Во рамките на спроведувањето на НРК и активно вклучување на работодавачите во целиот процес, од 23 до 25 септември, се одржа работилница во организација на Министерството за образование и наука и Британскиот Совет во Република Македонија, а со подршка на Коморите.
Работилницата беше посветена на улогата на Секторските комисии со посебен осврт на Секторот туризам и угостителство.
На работилницата учествуваа преставници од Сојузот на коморите, Стопанска Комората за Туризам на Македонија, преставници од министерството за образование и наука, Британскиот совет, наставници по практична настава од стручните училишта, советникот од Центарот за стручно образование и обука за туризам и угостителство, претставници од работодавачите од угостителско – туристичката струка и преставници од понудувачите на обуки.
Работилницата ја водеше експертот за квалификации од Секторот туризам и угостителство од Велика Британија, г-дин Стефан Џон. На работилницата беше презентирана Националната рамка на квалификации и улогата на социјалните партнери, квалификации од областа на туризмот, состојбата во туризмот во Македонија и искуствата што ги имаат работодавачите во Македонија од оваа област. По презентирањето на најдобрите практики од Велика Британија за улогата на Секторските комисии, работилницата се насочи кон надлежностите и улогата на Секторските Комисии во РМ предвидени во Законот за Националната рамка на квалификации и нивната улога во анализите на пазарот на труд, во предвидувањето на потребите од вештини и спојување на обуките во однос на потребите на пазарот. Вториот дел од работилницата беше насочен кон изработка на квалификации во насока на јакнење на капацитетите на корисниците на НРК.
Резутат од работилницата ке биде изготвување на нови квалификации кои се најбарани на пазарот на труд од Секторот туризам и угостителство.
Активностите за НРК во Македонија преставени пред ЕК во Брисел
На вториот состанок одржан во период од 12-14 април 2015 година во Брисел пред Советодавната група за Европската рамка на квалификации при Европската Комисија беше презентиранНационалниот извештај за напредокот во спроведувањето на Националната рамка за квалификации и нејзиното референцирање со Европската рамка на квалификации.
Претставниците на Министерството за образование и наука пред претставниците од земјите членки на Европската Унија одговараа на прашањата поврзани со сегашните состојби во образовниот систем и процесот на издавањето и користењето на квалификациите како и за претстојните активности поврзани со процесот на понатамошно усогласување на Националната со Европската рамка на квалификации. Особен интерес за состојбите беа искажани од стана на Велика Британија, Франција, Малта, Германија, Советот на Европа, и други.
Вовед во националното претставување дадоа меѓународните експерти од Европската Фондација за обука и Хрватска.
Подготовка на Извештајот за упатување на НРК со ЕРК
Во периодот од 18 до 22 мај 2015 год. потесната група за подготовка на Извештајот за упатување на НРК со ЕРК беше посетена и активно работеше со интернационалниот експерт и член на Советодавната група за ЕРК при ЕК, проф. Миле Џелалија. Фокусот на работењето беше ставен на исполнувањето на десетте критериуми за НРК за доживотно учење во Извештајот за упатување на НРК со ЕРК и на шестте критериуми и десетте процедури на самоупатувањето на НРК за високообразовните квалификации.
Во целиот процес посебно вниманието беше насочено на хармонизацијата на критериумите при опишување на вклученоста на сите чинители во процесот на НРК и задачите на работните групи за изработка на НРК (Критериум 1), нивоата и описите на нивоата во НРК и нивна споредливост со ЕРК (Критериум 2), дефинирањето на резултатите од учење, кредитниот систем и валидацијата на неформаното и информалното учење (Критериум 3), процедурите и документите каде се предвидени сите постапки (Критериум 4) и најтешкиот Критериум 5 – Осигурувањето на клвалитетот ни целиот процец, тргнувајќи од влезните елементи, процесот на наставата (наставни планиви кои се дефинирани врз основа на резултатите од учење, методи и форми, кој предава, како се предава, просторни услови, опрема), процесот на учење, и излезните елементи – остварување на резултатите од учење.
При опишувањето на критериумите секогаш се тргнуваше од законската регулатива, се опишуваше сегашната состојба и кои се идните планови за реализација на поставените цели.
Работилници за поврзување на НРК со ЕРК
Во координација на Министерството за образование и наука во периодот од 13 и 17 октомври се одржаа работилници за референцирање/ упатување на Националната рамка за квалификации (НРК) со Европската рамка за квалификации (ЕРК).
На работилницата учествуваа експерти и членови на Советодавната група за ЕРК при Европската комисија, г-ѓа Едуарда Кастел Бранко, менаџер на нашата земја од ЕТФ, експертот од Хрватска, г-дин Миле Џелалија, експертот од Австрија, г-дин Едвард Стејдекер, експертот од Црна Гора г-дин Рајко Косовиќ, експертот од Унгарија г-ѓа Ерзбет Зламка и г-ѓа Мирјам де Јонг од Холандија, при што беше презентиран првиот нацрт-Национален Извештај за референцирање на НРК со ЕРК, кој се заснова на реалната состојба на образовниот и квалификациониот систем во нашата земја и исполнување на критериумите утврдени од Европската Унија.
НРК, односно Македонска рамка на квалификации, претставува единствена, целосна и системски уредена структура за систематизирање, опишување и развој на квалификациите и можност за мобилност, на учесниците во процесот на образованието и обуката, вработените и бизнисите, да оперираат во уште по глобални пазари и како можност за доживотно учење во насока на продлабочување на знењето, вештините и зголемување на квалификациите кај учесниците во процесот на учење.
Националната рамка на квалификации опфаќа 8 нивоа и 2 поднивоа на квалификации кои може да се стекнат низ сите видови на образование и обука. За секое ниво на квалификации има описи со кои се одредува нивото на комплексноста на знаењата, вештините и на компетенциите (самостојност и одговорност).
Описите на квалификациите се засноваат на резултати на учење.
Во таа смисла, квалификациите претставуваат збир на сертифицирани и документирани резултати на учење (знаења, вештини и компетенции) во согласност со дадени стандарди, без оглед на тоа како и каде се стекнати.
Во тек е процес на референцирање/упатување на Македонската рамка на квалификации со Европската рамка на квалификации, a придобивки од процесот на референцирање/упатување ќе имаат сите заинтересирани страни. Учениците, студентите и другите учесници во образованието и обуките ќе бидат мотивирани за вклучување во процесот ако точно знаат кои знаења, вештини и компетенции им се потребни, за да ја добијат саканата квалификација.
Работодавачите ќе ги употребуваат ако се сигурни дека тие гарантираат знаење, вештини и компетенции.
Образовните институции и институциите за обука ќе ги прифатат само ако квалификациите ги осигуруваат влезните критериуми за програмите кои што ги нудат.
Наставниците и обучувачите исто така мора да бидат вклучени во процесот за да знаат како квалификациите да ги применат во учењето.
Поединците ќе ја користат за напредок, како и учество во процесот на доживотното учење.
Активното вклучување на сите заинтересирани страни треба да придонесе за поголема мобилност, поголема мотивација за учење, поголема атрактивност на учењето формално и неформално.
Сите заинтересирани страни треба да бидат добро информирани за резултатите на процесот на упатување и последиците од резултатите на процесот врз нив, бидејќи упатувањето ќе има големо влијание на системот за квалификации во земјата, вклучувајќи го и обезбедувањето на квалитет, вработливоста и социјалната интеграција на оние што учат и работниците во целото општество.
Ова е веке трета работилница за`референцирање на НРК со ЕРК. Првата работилница се одржа во мај 2014 година на која се работеше на изгледот на Извештајот и градење на човечки капацитети кои ќе учествуваат во пишувањето на Извештајот, а втората работилница се одржа во јули на која се дефинираа поглавјата и критериумите што треба да се исполнат во Извештајот.
Резултатите од учењето во квалификациите клучни во процесот на усогласување на НРК и ЕРК
Резултатите од учењето во квалификација се клучни во процесот на усогласување на НРК со ЕРК, бидејќи тие претставуваат мерливи искази за тоа што знае и за што е оспособен ученикот кој излегува од процесот на учењето и обуката. Со подршка на ЕТФ и пристап базиран на Попис на квалификациите и анализа на примерок , постојат докази за степенот на примена на пристапот на резултатите од учење во квалификациите во реформираните програми за тригодишно стручно образование, кои се изработени врз основа на стандарди на занимања и орјентирани врз резултатите од учењето, и ограничено усогласување во постојните програми во четиригодишното стручно образование. Затоа четиригодишните стручни квалификации имаат потреба од потранспарентен и полесен начин на читање и дефинирање на резултатите од учењето што ќе овозможува разбирање на квалификацијата и полесно одредување на нивото на квалификацијата.
За таа цел Министерството за образование и наука и Центарот за стручно образование и обука со подршка на ЕТФ, во присуство на претавникот од Европската тренинг фондација, г-ѓа Едварда Кастел Бранко и експерт од Полска, г-н Војчех Стечли, на 3 и 4 септември 2015 одржа дводневна работилница која ќе придонесе за закнење на капацитетите и ќе пилотира практичен начин на идентификација, формулација и опис на клучните резултати за примерок на четиригодишните стручни квалификации. На работилницата се формулираа резултатите од учењето на одредени примероци и се сподели пристапот и методологијата развиен во Полска. На работилницата присуствуваа клучната група за подготовка на Извештајот за упатување на НРК со ЕРК, советници од Центарот за стручно образование и обука, Центарот за образование на возрасни и Бирото за развој на образованието, преставници од Министерството за труд и социјална политика и Агенцијата за вработување на РМ, наставници од стручните училишта и работодавачи.
Преставување на Националната рамка за квалификации пред Советот на работодавачите
Преставник од Министерството за образование и наука, Наташа Јаневска, координатор на работната група за имплементација на НРК, на 14 мај 2015 год. учествуваше на состанокот на Советот на работодавачи, организиран од страна на директорот на Агенцијата за вработување на РМ, г- дин Влатко Попоски.
На состанокот беше истакната важноста од донесувањето на Македонската рамка на квалификации како важен сегмент во процесот на реформи што ги презема Република Македонија во образованиот систем со цел да стане споредлива со европскиот систем на вредности, кој ќе овозможи поголема мобилност, како на полето на образованието, така и на полето на пазарот на трудот.
На состанокот беше презентирана Националната рамка за квалификации, како инструмент за класификација, споредување, развој и разбирање на квалификациите, но акцентот беше ставен на важноста на работодавачите во целиот процес на НРК за да можеме да образуваме кадри кои ќе имаат реална потреба на пазарот на трудот и ќе бидат барани од индустријата, а со тоа ќе се и обезбеди полесно вработување. Со систематско вклучување на работодавачите во образовниот прoцес, ќе се зголеми и релевантноста на сите видови квалификации, кон потребите на бизнисите и пазарот на трудот во целост.
Затоа велиме дека таа истовремено претставува и инструмент за комуникација помеѓу заитересираните страни корисници на истата (институции, ученици студенти, наставници, работодавачи, понудувачи на обуки, креатори на политики, комори, организација на работодавачи и сл.)
Советот на работодавачи е составен преставници на поголемите компаниии во РМ, комори и организацијата на работодавачи. На состанокот се разви плодна дискусија.
Подигање на свеста на работодавачите за нивната улога во процесот на НРК
Со поддршка на Британскиот Совет во Македонија, во соработка на Организацијата на работодавачи, на 06 фебруари 2015 год., министерството за образование и наука, одржа работилница на тема: ‘’Подигање на свеста на работодавачите за нивната улога во процесот на НРК.’’
На работилницата учествуваа преставници на фирми од различни сектори во рамките на која беше презентирана Македонска рамка на квалификации како инструмент кој овозможува класификација, споредување, развој и разбирање на квалификациите и значењето на работодавачите во целиот процес. Рамката ги опфаќа нивоата на квалификации кои може да се стекнат низ сите видови на образование и обука, со цел да се задоволат потребите на пазарот на трудот и на општеството. Само со вклучување на работодавачите во целиот процес на МРК може да се зголеми релевантноста на сите видови квалификации, кон потребите на бизнисите и пазарот на трудот во целост.
Улогата што ја имаат работодавачите, започнува со импутот што ќе го даваат преку изготвувањето на наставните/ студиските програми, во изготвувањето на стандардите за занимања преку учеството во работните групи, во развивањето на нови квалификации со учество како членови во Секторските комисии и во усвојувањето на квалификациите со учеството во највисокото тело за МРК, како членови на Националниот Одбор на МРК, кој треба да се формира.
На обука беа презентирани практики каде во краеирањето на наставните/студиските програми имале учество работодавачите и таму каде што немале свое учество.
